بررسی علل ناباروری از دیدگاه ابن سینا
در بین بیماری‌هایی که بشر در طول تاریخ به آن گرفتار شده؛ ناباروری یکی از مهترین آنها بوده و هست. زیرا این مسئله نه تنها مشکلات جسمانی و روانی برای فرد به‌وجود می‌آورد؛ بلکه زندگی شخصی و خانوادگی او را تا حد زیادی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. از این رو ناباروری همواره مورد توجه حکما و متخصصین سلامت از قدیم تا امروز بوده است.
در این مقاله، قصد داریم علل ناباروری را از دیدگاه ابن سینا بررسی کنیم. به طور کلی ابن‌سینا برای ناباروری به عوامل اختصاصی مردانه‌ی مانع باروری، عوامل اختصاصی زنانه ی مانع باروری و عوامل مشترک میان زن و مرد اشاره کرده است. در مورد هر یک از این مباحث، توسط حکیم شرح مبسوطی داده شده؛ ولیکن ما نمی‌توانیم همه آنها را در این مقاله ذکر کنیم. لذا بریده‌ای از عوامل مشترک مانع باروری میان زن و مرد را انتخاب کرده و بیان می‌کنیم تا علاقه‌مندان و محققان این حوزه با این بخش از نظریات شیخ الرئیس آشنا شوند.
جناب حکیم عوامل مشترک مانع باروری میان زن و مرد را به چهار گروه تقسیم کرده است:
گروه اول: علل موجود در تخم‌آبه زن و مرد
گروه دوم: علل موجود در اندام‌های جنسی زن و مرد
گروه سوم: علل موجود در مبادی
گروه چهارم: علل طاریء
استاد محمد عبادیانی در مقاله‌ای که در مجله درمانگر شماره ۱۷-۱۸ منتشر شده؛ به بررسی این علل پرداخته است. در اینجا صرفا گروه اول از دسته‌ی عوامل مشترک مانع باروروی میان زن و مرد را مورد بررسی قرار می‌دهیم. در این مقاله استاد عبادیانی به سه عامل مهم در تخم‌آبه زن و مرد که سبب ناباروری می‌شود؛ اشاره کرده است. این سه عامل عبارتند از:
- سوءمزاج تخم‌آبه
- تخالف تخم‌آبه زن با تخم‌آبه مرد
- عدم استعداد تخم‌آبه
سوءمزاج تخم‌آبه‌ها چیست؟
در تعریف سوءمزاج باید گفت سوءمزاج حالتی است که وقتی در اندامی رخ دهد؛ سبب اختلال یا دگرگونی وظایف آن عضو به شرح زیر می‌شود:
مزاح صحی اندام را گرم‌تر، یا سردتر، یا مرطوب‌تر، یا خشک‌تر می‌کند و گاهی مزاج اندام را فاسد یا ضعیف نیز می‌نماید.
سوءمزاج تخم‌آبه چگونه به وجود می‌آید؟
حکما معتقدند تخم‌آبه نتیجه تلاش همه ارگان‌ها به‌ویژه اندام رئیسه‌ی بدن (مغز، قلب، کبد و انثیان) است. اما گاهی ممکن است این ارگان‌ها مواد لازم برای تولید تخم‌آبه را به غدد مربوطه ارسال کنند؛ ولی به علت تغییراتی که در اندام تخم‌آبه‌ساز رخ می‌دهد؛ تخم‌آبه‌های غیرفعال یا بیمار به وجود آید. در این شرایط، از دیدگاه ابن‌سینا در تخم‌آبه زن و مرد سوءمزاج رخ داده است. از نظر ابن‌سینا، یکی از موانع باروری در زنان و مردان، وجود سوءمزاج در تخم‌آبه‌هاست.
از دیدگاه ابن‌سینا سوءمزاج تخم‌آبه‌ها به سه دسته به شرح زیر تقسیم می‌شوند:
دسته اول: سوءمزاجی که مانع تولید جنین نمی‌شود. این نوع از سوءمزاج، فقط موجب بیماری عُسر حَبَل یعنی دشوار باردار شدن می‌شود.
دسته دوم: سوءمزاجی که مفسد غذای جنین است و در نتیجه مانع تکمیل جنین می‌شود.
دسته سوم: سوءمزاجی که مخالف قوت تولید مثل و چهار نوع است. سوءمزاج حار، سوءمزاج بارد، سوءمزاج رطب و سوءمزاج یابس
سوءمزاج یابس، در اکثر موارد نتیجه تغذیه نامناسب است. مانند مصرف غذاهای ترش که در افراد مستعد سبب بروز سوءمزاج بارد و یابس می‌شوند.
همانطور که پیش‌تر گفته شد عوامل مشترک مانع باروری میان زن و مرد از نظر شیخ‌الرئیس متعدد است و هر کدام به چند شاخه دیگر طبقه‌بندی شده است و چون ذکر همه اینها در یک مقاله نمی‌گنجد؛ در اینجا به شرح مختصر اکتفا کرده‌ایم. سایر عوامل مانند تخالف تخم‌آبه زن و مرد، عدم استعداد تخم‌آبه، علل موجود در مبادی و … را می‌توانید در مقاله‌ی «بررسی علل ناباروری از دیدگاه ابن‌سینا» به قلم استاد محمد عبادیانی در مجله درمانگر شماره ۱۷-۱۸ بخوانید.
تهیه و تنظیم: فاطمه شیرازی
بدون دیدگاه