دکتر سید محمدمهدی اصفهانی

حکیمان ما کوشش می‌کردند به کمترین هزینه، بیماران را درمان کنند و اصولا هنگام پذیرش دانشجوی پزشکی با او پیمان می‌کردند که در همه حال مراقب طبقات کم درآمد باشند، به خاطر دارم در محضر استاد فقیدم مرحوم پروفسور حکیم نیرواسطی رحمه‌الله‌علیه، که ایشان بعد از ظهرها در مطب بسیار وسیع و در عین حال بسیار ساده‌ای به معاینات بیماران مبادرت می ورزیدند، بیمار پس از دریافت نسخه به افرادی که در همان مطب، داروی مورد نیاز او را تهیه می‌کردند و تحویل می‌دادند، مراجعه می‌کرد و داروی خود را دریافت می‌کرد.

وجهی که بابت دارو پرداخت می‌،کرد حق ویزیت حکیم هم در همان بود. به یاد ندارم دیده باشم هزینه بیماری بیش از حداکثر 4 روپیه ( در آن سال معادل تقریبا 24 ریال بود) شده باشد، البته اگر لازم بود دارویی از خارج مطب تهیه شود ممکن است قیمت داروی عرضه شده در داروخانه‌ها بیشتر می‌شد اما اکثریت بیماران تمام داروی خود را در همان مطب دریافت می‌کردند.

این سیره حسنه باید برای حکیمان امروز یعنی پزشکان و متخصصان طب سنتی همچنان سرمشق باشد.

خوب است در این جا اضافه کنم حتی در قرون گذشته نیز این شیوه مرضیه مورد توجه پزشکان عالی‌مقام ما بود مثلا محمدبن زکریای رازی (تولد 251 وفات 313 هجری) وقتی کتاب طب‌الملوکی را می‌نویسد و می‌بیند که برای فقیران، درمان بر اساس آن که پر هزینه میسر نیست؛ کتاب طب الفقرا را (همان کتاب من لایحضره الطبیب که دسترسی به داروهای مندرج در آن آسان است) تالیف می‌کند.

در کتاب تقویم الابدان ( که در سری کتاب‌های طب سنتی، ترجمه‌ای از آن توسط موسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل در شمارگان محدود منتشر شده است) و حالت جدول گونه دارد برای هر بیماری 2 گونه درمان یکی «درمان شاهانه» و دیگری «درمان درویشانه» ارائه می‌کند تا مبادا به لحاظ ضعف مالی و فقر، انسانی از دسترسی به درمان به طور کلی محروم شود.

درمانگر 16/ سال چهارم، شماره 16، زمستان 1386